Van alle goden en godinnen kan er slechts één de volmaakste zijn en niemand betwist dat die titel toekomt aan de eerste onder allen, Hera.

Hera is de zuster en de zevende echtgenote van Zeus en wordt omwille van haar mooie ogen de “koe-ogige” genoemd. (In latere tijden wordt ze vaak afgebeeld met pauwen, omdat die “ogen” op hun staart hebben, maar in de archaïsche tijd kent kent men deze dieren nog niet. Ze worden ingevoerd bij de verovering van Alexander de Grote.) Ze is de beschermster van het huwelijk. De vele avonturen van Zeus wekken haar woede en frustratie op. Deze reageert ze af op de vrouw of op zijn bastaardkinderen, zelden op Zeus zelf.

 

“Je moet Artemis je dankbaarheid betuigen en het linnengoed ritueel verbranden ter ere van haar!”

Tussen de 5de en de 7de dag na de bevalling wordt er een zuiveringsritueel gehouden voor de moeder en iedereen die bij de bevalling aanwezig is geweest. Daarbij worden het linnengoed en de kleding van tijdens de bevalling (ook als de moeder gestorven is in het kraambed), geofferd aan Artemis.

​

Ze wiegde heen en weer terwijl ze zacht een kinderliedje zong over het wedervaren van de bard Arion, die op de rug van een dolfijn over de zee werd gedragen.

Arion (600 v.C.) is een citerspeler en zanger, afkomstig van het eiland Lesbos. Op weg naar Korinthe wordt hij door zijn medereizigers beroofd en met de dood bedreigd. Hij vraagt om nog één lied te mogen zingen vooraleer overboord te springen. Daarop komt een dolfijn aangezwommen en die brengt hem aan land. Wanneer zijn belagers later in Korinthe arriveren, worden ze ontmaskerd.

 

Aan haar eigen lot indien de heer des huizes het bedrog zou ontdekken, durfde Hekamede niet eens te denken.

De wet in Athene beschermt een slaaf tegen geweld, maar over wat precies onder geweld wordt verstaan, lopen de meningen uiteen.

 

Een beetje wankel op haar benen, liet ze zich door Hekamede ondersteunen, terwijl Anteia op haar eigen ongeduldige wijze de jurk om haar heen drapeerde en het met een reeks simpele bronzen spelden vastzette op de schouders en over de armen.

Rijkere dames dragen een kleed (peplos), dat voorkomt in een Dorische en een Ionische versie. Het bestaat uit één heel grote rechthoek stof (wol of linnen, uiterst zelden zijde of katoen), die tot een lange cilinder wordt gevouwen, met bovenaan een stuk dat dubbel wordt genomen. Deze wordt over het lichaam gedrapeerd en op de schouders vastgezet met een speld. Een Grieks kledingstuk wordt nooit over het hoofd getrokken, zoals dat bijvoorbeeld met een poncho wel het geval is. De Dorische peplos is soberder dan de Ionische, valt recht naar beneden en wordt vastgepind met een eenvoudige open speld. De Ionische peplos is luxueuzer en accentueert met één of meerdere riemen het figuur. Als onderkleding draagt men een doorschijnend onderkleed, maar geen beha. (Alleen courtisanes gebruiken die.) Rond het middel zit een gordel, die de drapages op hun plaats houden. Korinthe (gelegen aan de landengte die de Peloponnesos met het vasteland verbindt) is een machtige havenstad, die bekend staat voor haar uitvoer van luxe linnen peplossen. Men heeft een voorkeur voor kleur, zelfs allemaal door elkaar.

 

Morgen zou het belangrijke naamgevingsfeest volgen.

Het is de heer des huizes die over een naam beslist, tijdens het zogenaamde haardritueel (amphidromia). Ieder nieuw lid van het huishouden ondergaat dit ritueel, dus ook nieuw aangekochte slaven bijvoorbeeld.

 

Hij had haar Kassiopeia genoemd, naar de mythische Ethiopische koningin die zichzelf in een vlaag van hoogmoed tot mooiste vrouw ter wereld had uitgeroepen.

Koningin Kassiopeia van het mythische land Aithiopia (niet hetzelfde als het Aithiopia van Herodotos) beroemt zich erop mooier te zijn dan de nereïden. Uit wraak stuurt Poseidon een zondvloed. Kassiopeia wordt later als sterrenbeeld aan de hemel geplaatst.

 

En de vier Thrakische keukenslavinnen dan… Peteos' vader, die toen de meester van het huishouden was, had hen bij wijze van wrede grap de namen gegeven van vier legendarische Trojaanse koningsdochters.

De Thrakische slavinnen zijn genoemd naar de dochters van de koning van Troje uit de verhalen van Homeros, waarvan Kassandra de bekendste is. (Zij krijgt van Apollo de gave van het waarzeggen in ruil voor haar gunsten en wanneer ze hem deze onthoudt, vervloekt hij haar: haar voorspellingen zijn altijd juist, maar niemand hecht er geloof aan.) De Thrakische stammen leven in het westen, voorbij Makedonia. Ze gelden als onbeschaafd, oorlogszuchtig en onmatig in drankgebruik.

 

Pheres, Baukis' vader, was opzichter op het landgoed van Peteos buiten Athene.

Pheres, de landslaaf, die de vader is van Baukis, is genoemd naar een zoon van Medeia van Kolchis, een koningsdochter en tovenares, die haar eigen kinderen vermoordt uit wraak op haar ontrouwe man Iason, aanvoerder van de argonauten (avonturiers die op zoek gaan naar het gulden vlies).

 

Een aristocratisch landgoed bestaat uit weiland en een stuk gewijde grond met een tempel. Er worden varkens, geiten en ander vee gekweekt, soms paarden. Er hoort ook een boomgaard met fruitbomen bij en liefst een rivier met vissen en schaaldieren.

 

De onverstoorbare Lydiër die zijn persoonlijke secretaris was, kwam ongehaast de binnenplaats op.

De Lydische secretaris Sinon heeft de naam van een Grieks soldaat uit de Trojaanse sagen. Lydia ligt in het westen van Klein-Azië en was ooit een schatrijk koninkrijk onder Kroisos. Sinds de Perzische verovering (6de eeuw v.C.) maakt het deel uit van het Perzische koninkrijk, maar op de kuststrook bevinden zich verschillende Griekse steden. Lydiërs staan bij de Grieken bekend om hun handelsinstinct en om de uitvinding van het muntgeld. Een Lydiër is te herkennen aan de gaatjes in zijn oren: zij dragen oorringetjes of oorknopjes.

 

Haar weelderige lokken, waar ze zo trots op was, waren bovenop haar hoofd in kunstige krulletjes vastgezet met behulp van een zilveren haarnet.

Voor het huwelijk draagt een meisje krullen of vlechten, soms met linten op het hoofd vastgezet. Na het huwelijk steekt ze haar haar op in een krullerig kapsel voor- of achteraan op het hoofd.  Een burgervrouw laat haar haar alleen bij speciale feesten los over de schouders hangen. Men gebruikt een haarnet om het haar uit het gezicht weg te houden. Als teken van rouw kan het haar kortgeknipt worden. Vrouwen blonderen zich met pruiken en tussenstukken. Kammen worden gemaakt van olijfhout, been, ivoor, brons, schildpadschild, eventueel versierd met het familiewapen. Een deftige vrouw maakt zich niet op, maar courtisanes gebruiken loodwit om hun huid te verlichten, blush voor de wangen en bruine en zwarte eyeliner. Overtollig haar wordt geëpileerd met een speciaal ontworpen mes, maar meestal met een gezichtsmasker.

 

“De naam die je zal dragen,  zal... Brises zijn.”

De naam Brises is ontleend aan de vader van Bryseïs, krijgsgevangene van Achilleus, die zijn favoriete seksslavin wordt.

 

“Je wordt genoemd naar mijn geliefde oom, die te vroeg maar eervol gestorven is in de slag bij Salamis.”

Meestal worden kinderen genoemd naar hun vader of grootvader of naar een bijzonder heldhaftig familielied.

 

De slag bij Salamis (480 v.C.) is één van de beroemdste zeeslagen uit de Perzische oorlogen. Onder leiding van de Atheense generaal Themistokles verbrijzelen de zware Griekse oorlogsschepen de lichtere Perzische vloot.

 

Het was een kostbaar bronzen beeldje, dat Hera op de traditionele manier voorstelde, met twee leeuwen aan haar voeten, de armen opgeheven en op haar hoofd de bijzondere cylindrische poloskroon, die alleen zij mocht dragen.

Hera wordt met leeuwen afgebeeld, omdat ze de opvoedster is van de Nemeïsche leeuw, een enorm monster dat uiteindelijk gedood wordt door de held Herakles. De poloskroon is een hoge cilindrische kroon, die overgenomen werd uit Oosterse godsdiensten. Ook oudere moedergodinnen als Rhea en Cybele worden er soms mee voorgesteld.

 

In de goddelijke troonzaal op de Olymposberg wapperde een godin geërgerd met een kostbare waaier naar een insect dat rond haar oren zoemde.

De berg Olympos ligt in het noorden van de landstreek Thessalia en is 2 900 m hoog. Hij wordt door de Grieken gelijk gesteld met het hemelruim en de verblijfplaats van de goden. Ze stellen zich daarbij een godenpaleis in goud en marmer voor met een enorme rechthoekige troonzaal, afgeboord met zuilen (megaron). Op deze manier construeren ze ook veel van hun tempels. Vanop de berg hebben de goden uitzicht over de aarde onder hen.

 

Met hun stralende ogen, de glans van hun haar, de elegantie in hun houding vormden ze een afschuwelijk contrast met haar eigen zoon Hephaistos.

Hephaistos is een zoon van Hera alleen, uit wraak omdat Zeus Athena zonder haar ter wereld had gebracht. Hij is de goddelijke smid, die het vuur van de vulkanen gebruikt voor zijn werk. Hij is de minst aantrekkelijke god van de Olympos en heeft een manke voet, maar hij is gehuwd met de mooiste van allen, de liefdesgodin Aphrodite. Ze vormen een koppel van kunstzinnigheid en schoonheid.

 

Toen de Atheners moesten kiezen tussen twee beschermgoden voor hun stad, hadden ze Athena verkozen boven Poseidon.

Volgens de mythe zijn zowel Athena als Poseidon kandidaat voor het “peterschap” over de stad Athena.  Het stoort Poseidon dat zoveel vrouwen ten gunste van Athena besluiten en om hem tot bedaren te brengen worden vrouwen van het openbaar leven uitgesloten.

 

Een Atheense burgervrouw mag pas uitgaan als ze volwassen kinderen heeft en dus oud en niet meer aantrekkelijk is voor mannen. Een jonge vrouw mag de buitendeur niet openmaken. Een jong meisje mag zich zelfs niet op de binnenplaats vertonen, want zij moet verborgen leven, zelfs voor de mannelijke leden van haar gezin. Een godsdienstig feest geeft een vrouw wel een reden om zich buitenshuis te begeven. Volksvrouwen zonder slaven kunnen makkelijker hun huis verlaten, om een offer te gaan brengen, water te halen, op het veld te werken en voedsel en kleding te kopen op de markt. Vrouwen hebben nooit toegang tot het heilige gedeelte van de agora en de bijeenkomsten waar mannen- en godenzaken worden afgewikkeld. (Zelfs Perikles is niet bijzonder vrouwvriendelijk: “… Wanneer u uw eigen natuur niet verloochent, zal uw roem groot zijn en wanneer er door mannen zo min mogelijk over uw verdiensten of zwakheden wordt gesproken…”)

 

Hera begreep niet waarom de horai, godinnen van orde en evenwicht, zo lang hadden laten begaan, tot de verhoudingen tussen mannen en vrouwen volledig scheefgetrokken waren.

De horai zijn dochters van Zeus en de titaan Themis (oude godin van orde en wijsheid, die wordt afgebeeld met de weegschaal der gerechtigheid.) Ze zijn de godinnen van de orde in de natuur, zoals die blijkt uit de afwisseling van de jaargetijden. Later zijn ze ook de godinnen van de maatschappelijke orde, uitgedrukt in recht en wet.

 

Aletheia: waarheid, Euthenia: overvloed, Sophrosyne: zelfbeheersing, Alke: dapperheid, Eukleia: reputatie,…

De Grieken verbinden zowel abstracte begrippen, aardrijkskundige plaatsen, menselijke eigenschappen als fysische verschijnselen met goden en godinnen. Goden worden antropomorf voorgesteld, met als bijzondere eigenschap dat zij van gedaante kunnen veranderen en geslachtsgemeenschap kunnen hebben in de vorm van dieren, bomen, rivieren,… Zowel goddelijk zaad als goddelijk bloed heeft procreatieve kracht.

 

Zeus liet Nike, de godin van de overwinning, zelfs zijn strijdwagen besturen!

Nike is de heel populaire, gevleugelde godin van de overwinning en heeft zowat overal heiligdommen en tempels. Ze is ofwel één van de dochters van de titaan Atlas, ofwel van Ares. Ze wordt dikwijls in verkleinde vorm afgebeeld op de handpalm van Zeus of Athena. Ze wordt vermeld als bestuurster van Zeus zijn strijdwagen. Een beeld van haar van de hand van Paionious (5de eeuw v.C.) voor de tempel te Olympia is heel beroemd, omdat het lijkt te zweven.

 

Een beetje zoals de tweeling van die Thebaanse slet Antiope, waarvan er ééntje van haar eigen echtgenoot was geweest en het andere van Zeus.

Antiope is een Boiotische prinses, die door Zeus verkracht wordt in de gedaante van een sater. Ze wordt zwanger en haar vader pleegt zelfmoord omwille van haar schande. Uit wraak wordt ze vervolgd door haar oom Lukos en diens vrouw Dirke. Ze huwt met Epopeus van Sicyon (in de buurt van Korinthe) en bevalt van een tweeling, Amphion (van Zeus) en Zethus (van Epopeus). Maar Dirke vindt haar en houdt haar als slavin. De tweeling wordt opgevoed door een herder. Wanneer Antiope ontsnapt en haar zonen de ware toedracht vernemen, vermoorden ze Dirke door haar aan de horens van een stier te binden. De broers bouwen later de muren rond Thebe. (De rotsblokken voegen zichzelf bij elkaar op de tonen van het lierspel van Amphion.)

 

Misschien zouden ze kunnen beginnen met een uitbreiding en verfraaiing van het heraion te Argos…

Op korte afstand van Argos in de landstreek Argolis, in het noordoosten van de Peloponnesos) ligt de beroemdste Heratempel (heraion). Het cultusbeeld wordt gemaakt door Polykleitos de Oudere (480-420 v.C.), de auteur van een theorie over de ideale beeldhouwkunst: Kanoon (lett. “richtsnoer”). (Deze beeldhouwer is zo beroemd, dat de schatrijke Hipponikos, vriend van Peteos, weigert om bij hem een beeld te bestellen als cadeau voor Athene, “omdat de mensen zich dan alleen de beeldhouwer zullen herinneren en niet de gulle schenker”.

 

Wat als een bijzonder hevige ruzie was begonnen, was op een bijzonder stomende verzoening uitgedraaid…

Op een bepaald moment heeft Hera genoeg van de avonturen van haar man en ze vertrekt naar Euboia. Zeus wil haar jaloers maken en kondigt aan dat hij gaat huwen met de naiade Plataia, waarnaar de Boiotische stad Plataiai genoemd is. Gealarmeerd komt Hera terug en ze is vertederd als het een truc blijkt te zijn om haar te heroveren. In de buurt bevindt zich een heraion en een altaar voor Zeus.

 

En van haar dochter Eleuthya, de godin van de bevalling, had ze ook niets vernomen, terwijl die toch wist hoezeer Hera uitkeek naar de geboorte.

Eleuthya is de godin van de bevalling. Ze is een dochter van Zeus en Hera en wordt meestal samen met Artemis aangeroepen om de pijnen bij een bevalling te verlichten. Bij de geboorte van de godentweeling Artemis en Apollo, krijgt Eleuthya van Hera het verbod om hun moeder Leto te helpen, zodat haar barensnood dagenlang aanhoudt.

 

Niemand benijdde de hemelbode die door haar geroepen werd.

Hermes is de zoon van Zeus en Maia, de oudste van de zeven pleiaden. (De pleiaden zijn dochters van de titaan Atlas en zusters van de hesperiden en de hyaden. Zij worden als zevengesternte aan de hemel geplaatst.) Als boodschapper van de goden heeft hij een gezantenstaf (kerykeion/caduceus) bij zich: een stok, omwikkeld met twee slangen met de koppen naar elkaar toe en bovenaan twee vleugels. Deze staf verschaft de drager ongehinderde doorgang en wordt ook door gezanten (heraut) in een oorlogssituatie gebruikt.

 

Hera wist maar al te goed dat hij van zijn positie profiteerde om aan de lopende band vrouwelijke stervelingen te veroveren…

Hermes heeft relaties met verschillende sterfelijke vrouwen en mannen, bijvoorbeeld:

• Hij wordt verliefd op Herse en schakelt haar zuster Aglauros in om zijn attenties over te brengen. Maar Aglauros wordt jaloers en verspert hem de weg. Hij verandert haar in een marmeren standbeeld.

• Hij doodt per ongeluk zijn minnaar Krokos bij een spelletje discuswerpen en verandert hem in een krokus.

• De Phokische prinses Chione (Philonis?)  is de moeder van zijn zoon Autolykos.

 

Ik zweer het bij het heilige water van de donkere Styx…

De goden zweren hun eden bij de onderwereldrivier Styx, die een dochter is van de oergod Okeanos. Wanneer een godheid meineed pleegt, valt hij roerloos neer zonder te ademen en zo zal hij een jaar blijven liggen. Vervolgens wordt hij voor negen jaar van de Olympos verbannen.

 

Die trok alleen maar de aandacht van Zeus en dan ging die zich ermee bemoeien, zoals toen ze dat monster op zijn sloerie Leto had afgestuurd.

De moeder van de godentweeling, Leto, wordt op aanstoken van Hera verkracht door het monser Tityos, zoon van Zeus en de sterfelijke prinses Elara. Hij wordt ter vergelding vastgebonden in de Tartaros en elke dag wordt zijn lever weggepikt door 2 gieren (cfr. de straf voor Prometheus).

 

Zeus wordt enkele keren heel kwaad op zijn echtgenote en één keer straft hij haar op een vernederende manier, omdat ze samen met Poseidon en Apollo een rebellie is gestart. Hera wordt in de hemel gehangen met gouden kettingen en gewichten aan haar enkels en polsen. Na vier dagen huilen en smeken, bevrijdt hij haar. (Poseidon en Apollo moeten als straf een jaar slavenwerk verrichten voor koning Laomedon van Troje.)

 

Alsof hij zelf nog nooit een vrouw had verkracht!

Zeus verleidt en/of verkracht vrouwen aan de lopende band. Volgens bepaalde mythen heeft hij ook Hera zelf verkracht. Wanneer Zeus haar voor het eerst ten huwelijk vraagt, weigert ze. Daarop verandert hij zich in een koekoeksjong, dat verkleumd op haar drempel zit. Ze warmt het tegen haar borst,waarop Zeus zijn ware gedaante aanneemt en haar verkracht. Uit schaamte stemt ze in met een huwelijk. (De koekoek is één van de dieren, waarmee Hera geassocieerd wordt.)

 

Goed… dan zou ze moeten luisteren naar de meest wijze adviseur: de tijd.

Wanneer Perikles in de volksvergadering een al te drieste oorlogsoperatie wil afraden, wordt hij overstemd. Daarop reageert hij met de woorden: “Als het volk niet naar Perikles wil luisteren, zou het er goed aan doen te luisteren naar de meest wijze adviseur: de tijd.” De operatie wordt een catastrophe en Perikles’ invloed neemt nog toe.

 

Hij zou haar de maan zelf beloven, als ze die zou willen.

Volgens de Griekse mythologie gaf Zeus Artemis alles waar ze om vroeg, bv. haar zilveren boog, een korte tuniek om te jagen, een gevolg van nimfen,… Artemis wordt ook als maangodin vereerd, terwijl de “stralende” Apollo met de zon wordt geassocieerd. Zo wordt Artemis soms veréénzelvigd met Selene, de maangodin (zuster van Helios, zonnegod en Eos, godin van de dageraad)

 

De laatste keer dat er één had geprobeerd om avances te maken, had ze hem door Apollo in de onderwereld laten knikkeren.

Artemis wordt belaagd door één van de twee Aloadai, reusachtige zonen van Poseidon, die het plan opvatten om de Olympos te bestormen. De oudste, Otos, heeft het op Artemis gemunt en de jongere, Ephialtes, heeft een oogje op Hera. Met bovenmenselijke kracht slingeren ze twee bergen bovenop de Olympos, maar nog voor ze die kunnen beklimmen, worden ze door Apollo gedood (of ze doden per ongeluk elkaar). Ondertussen ontvoeren ze nog wel de oorlogsgod Ares en houden hem een jaar gevangen. In de onderwereld zijn ze voor straf met levende slangen aan zuilen vastgekluisterd.

 

“Mag ik me even voorstellen, ik ben Orion.”

Orion is een jager uit Boiotia, bijzonder groot van gestalte. Hij zou verwekt zijn door de urine van Hermes, Poseidon en Zeus. Hij is de enige op wie Artemis ooit verliefd wordt.